Xoài là loại cây ăn quả nhiệt đới có nguồn gốc ở miền Đông Ấn Độ và các vùng giáp ranh như Miến Điện, Việt Nam, Malaysia. Hiện nay ngoài trồng lấy quả ăn, người ta còn trồng cây xoài để lấy bóng mát, tạo cảnh quan cho đường phố, khu đô thị.
1. Giới thiệu chung về cây Xoài
Giới thiệu chung về cây xoài
Cây xoài với tên khoa học là Mangifera indica L có nguồn gốc ở Ấn Độ. Quả xoài là loại quả phổ biến có giá trị dinh dưỡng cao và được nhiều người yêu thích.
Hiện nay, trên Thế giới có khoảng 87 nước trồng xoài với diện tích lên tới 2,2 triệu ha. Châu Á chiếm 2/3 diện tích trồng xoài trên Thế giới, trong đó đứng đầu là Ấn Độ, Thái Lan, Pakistan, Philippin, và Miền Nam Trung Quốc, Zimbabuê, Ghinê, Cônggô, Nam Phi,…. Ngoài ra, xoài còn được trồng ở một số vùng ven biển nước Úc.
Ở Việt Nam xoài được trồng trên cả nước, vùng trồng xoài nhiều nhất là các tỉnh Đồng Bằng Sông Cửu Long như: Tiền Giang, Đồng Tháp, Vĩnh Long, Cần Thơ.
2. Đặc điểm của Xoài
▼ Đặc điểm hình thái
Đặc điểm sinh thái của cây xoài
– Rễ: phần lớn tập trung trong phạm vi cách gốc khoảng 2m, thường phân bố ở tầng đất 0 – 50 cm. Tại những vùng có mực nước ngầm thấp hay đất cát thì rễ có thể ăn rất sâu từ 6 – 8m.
– Thân, tán cây: Xoài là loại cây ăn quả thân gỗ mọc rất khỏe có chiều cao cây và tán cây có đường kính tương đương. Tán cây lớn hay nhỏ tùy theo từng loại giống xoài khác nhau.
– Lá và cành: xoài có thể ra 3 – 4 đợt chồi trên một năm tùy vào tuổi cây, thời tiết khí hậu và tình hình dinh dưỡng. Cây con ra nhiều đợt chồi hơn so với cây đang ra quả, cây già rất khó ra chồi. Lá xoài non sau 35 ngày mới chuyển xanh hoàn toàn.
– Hoa: hoa xoài ra từng chùm ở ngọn cành, mỗi chùm thường có 2 loại hoa là hoa lưỡng tính và hoa đực với tỷ lệ hoa đực phụ thuộc vào giống và điều kiện khí hậu ở địa điểm trồng. Xoài thụ phấn chéo và nhờ côn trùng là chủ yếu.
– Quả: thời gian từ thụ tinh ra quả đến chín khoảng 2 – 4 tháng tùy giống. Quả xoài có nhiều hình dáng, kích thước và màu sắc khác nhau: có màu xanh, màu vàng, màu đỏ tím,…Có quả tròn, quả dài,…
▼ Đặc điểm sinh lý
Cây xoài có thể chịu đựng được nhiệt độ trong khoảng 10 °C – 46 °C, nhiệt độ tối ưu là 24 °C – 27 °C. Nhiệt độ và ẩm độ không khí cao sẽ gây hại cho sự phát triển của cây.
Xoài là loại cây không kén đất, có thể trồng được trên nhiều loại đất khác nhau. Nhờ bộ rễ khỏe ăn sâu nên xoài chịu hạn tốt. Nó phát triển tốt trên đất phù sa ven sông như vùng đất tại Đồng Bằng Sông Cửu Long có độ pH thích hợp nhất là 5,5 – 7.
▼ Thành phần dinh dưỡng của quả xoài
Trong 100g xoài chín có chứa các chất dinh dưỡng: nước 86,5g; glucid 15,9g; protein 0,6g; lipid 0,3g; tro 0,6g và một số chất khoáng: Ca 10mg,P 15mg, Fe 0,3mg; các vitamin: A 1880 microgam, B1 0,06mg, C 36mg.
Nó cung cấp 62 calo và 78% nhu cầu vitamin A, 46% nhu cầu vitamin C rất tốt cho sự phát triển của làn da và thị lực.
3. Tác dụng của xoài
Tác dụng của cây xoài
Hầu hết các bộ phận của cây xoài đều có những công dụng có ích đối với con người.
– Lá xoài chứa chất tanin và một hợp chất flavonoid là mangiferin có tác dụng hành khí, lợi tiểu, tiêu độc tiêu tích trệ. nó được dùng chữa bệnh đường hô hấp trên: ho, viêm phế quản cấp và mãn tính. Ngoài ra còn chữa thủy thũng, viêm da ngứa da.
Lưu ý: thận trọng khi dùng lá xoài do có một lượng nhỏ độc tốc, trẻ em và phụ nữ có thai không được dùng.
– Vỏ thân cây xoài chứa tanin và mangiferin 3% có tác dụng làm se niêm mạc, thu liễm, sát trùng. Dùng để chữa ho, đau sưng cổ họng, đau răng.
– Nhân xoài chứa nhiều tinh bột, dầu, tanin, acid galic tự do có tác dụng làm chữa ho, trợ tiêu hóa, chữa kiết lỵ, tiêu chảy, trừ giun sán.
– Xoài xanh có nhiều vitamin C. Tuy nhiên không nên ăn lúc đói bụng vì gây ảnh hưởng xấu tới dạ dày
– Xoài chín có tác dụng bổ não, có lợi cho người làm việc trí óc, suy nhược thần kinh. Nên ăn xoài chín vừa phải để nhuận trường, ăn nhiều sẽ bị tiêu chảy, người nóng bứt rứt, rôm sảy.
Ngoài ra xoài chín giúp tăng cường sức đề kháng, chống viêm, phòng ngừa ung thư,cải thiện hệ tiêu hóa, giúp hạ cholesterol máu, hạ huyết áp, phòng bệnh mạch vành, ngừa ung thư ruột kết.
Ngoài tác dụng về dinh dưỡng và dược lý, xoài còn được trồng làm cây cho bóng mát, được trồng nhiều ở vỉa hè, các khu đô thị,…
