Cây Vối hay còn gọi Trâm nắp có danh pháp khoa học là Syzygium nervosum. Đây là một loài thực vật có hoa trong Họ Đào kim nương mọc nhiều tại Việt Nam.
1. Giới thiệu chung về cây Vối
Giới thiệu chung về cây Vối
– Tên thường gọi: Vối, Trâm nắp
– Tên khoa học: Cleistocalyx operculatus
– Thuộc họ: Sim Myrtaceae
– Phân bố:
+ Trên thế giới: phân bố ở Nam Trung Quốc, Lào, Campuchia, Thái Lan, Malaysia, Myanmar, Ấn Độ đến Bắc Australia…chúng mọc trong rừng và được trồng ở nhiều công trình
+ Tại Việt Nam: cây Vối mọc hoang và được trồng ven bờ ao, bờ suối ở nhiều nơi như: Lào Cai, Yên Bái, Hà Giang, Tuyên Quang, Cao Bằng, Bắc Kạn, Lạng Sơn, Bắc Giang, Hoà Bình, Hà Tây, Bắc Ninh, Hà Nam, Ninh Bình, Thanh Hoá, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Trị, các tỉnh Tây Nguyên đến Đồng Nai, Bà Rịa-Vũng Tàu,…
2. Đặc điểm cây Vối
▼ Đặc điểm hình thái
Quả của cây Vối
– Vối là loại cây thân mộc cỡ vừa, chiều cao trung bình 5 – 6m nhưng có thể cao tới 12 – 15m. Vỏ màu nâu đen, nứt dọc
– Cành cây tròn hay đôi khi có hình 4 cạnh, nhẵn.
– Lá Vối có hình trái xoan ngược hay bầu dục, hình trứng rộng, giảm nhọn ở gốc, có mũi nhọn ngắn, hai mặt cùng màu nhạt có đốm màu nâu, phiến dày, dai, cứng. Lá già có chấm đen ở mặt dưới, cuống lá ngắn tầm 1 – 1,5 cm
– Hoa nhỏ có màu trắng lục, họp thành cụm 3 – 5 hoa ở nách lá. Nụ hoa dài, 4 cánh, nhiều nhị. Cụm hoa hình tháp, trải ra ở kẽ các lá đã rụng. Cây Vối ra hoa vào tháng 5 – 7 hàng năm
– Quả Vối hình cầu hay hình trứng, nhăn nheo, đường kính 7-12mm, nháp, có dịch, khi chín màu tím
– Toàn cây như lá, cành non và nụ có mùi thơm dễ chịu
▼ Đặc điểm sinh, thái sinh lý
– Vối có tốc độ sinh trưởng nhanh
– Đây là loại cây ưa sáng và ưa ẩm, thích hợp với đất tốt, màu mỡ. Nơi đất tốt, độ ẩm và độ chiếu sáng thích hợp thì cây ra hoa và quả nhiều.
– Cây Vối ra cành, chồi và lá non nhiều trong mùa xuân hè
– Vối mọc tự nhiên trên các bờ suối, bờ ao hồ, các vùng đất thấp tại nhiều tỉnh ở Việt Nam
3. Công dụng của cây Vối
Cây Vối có rất nhiều tác dụng tốt đối với sức khỏe con người
– Là loại cây được người dân yêu thích và trồng nhiều sân vườn, trước nhà,… Hiện nay đây là loại cây công trình trồng lấy bóng mát và tạo cảnh quan tại các khu dân cư, khu đô thị hoặc trên vỉa hè,…
– Nước Vối là một loại đồ uống giải khát được nấu bằng nụ hoặc lá đã ủ chín rồi phơi khô, cũng có thể dùng ngay khi lá còn tươi. Đây là loại nước rất có lợi cho sức khỏe con người
+ Trong lá và nụ có nhiều tanin, một số chất khoáng, vitamin và có khoảng 4% tinh dầu với mùi thơm dễ chịu, một số chất kháng sinh có khả năng diệt được nhiều loại vi khuẩn gây bệnh như Streptococcus, Staphylococcus, vi khuẩn bạch hầu, phế cầu, Salmonella, Bacillus subtilis…
+ Lá Vối tươi hay khô sắc đặc được coi là một thuốc sát khuẩn dùng chữa nhiều bệnh ngoài da như ghẻ lở, mụn nhọt. Người ta thường lấy lá Vối để tươi vò nát, nấu với nước sôi lấy nước đặc gội đầu chữa chốc lở rất hiệu quả
+ Có tác dụng kiện tỳ, giúp ăn ngon, tiêu hóa tốt: chất đắng trong Vối sẽ kích thích tiết nhiều dịch tiêu hóa, chất tanin bảo vệ niêm mạc ruột, còn chất tinh dầu có tính kháng khuẩn nhưng không hại vi khuẩn có ích trong ruột
+ Nước vối giúp giải khát, giải nhiệt, có tác dụng lợi tiểu và mát, dùng thích hợp cho tất cả các mùa trong năm đặc biệt là mùa nóng
4. Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây Vối
Trồng cây Vối như thế nào mới đúng cách?
– Tiêu chuẩn chọn giống
Chọn những cây khỏe mạnh, không sâu bệnh
– Thời vụ và mật độ trồng
Cây vối có thể được trồng quanh năm nhưng thời gian thích hợp nhất là đầu mùa xuân hàng năm.
Mật độ cây 2 x 2m, mật độ hàng 2 x 2m.
– Làm đất và đào hố trồng
+ Làm đất theo hố, theo băng hoặc toàn diện tùy thuộc vào biện pháp xử lý thực bì cho từng độ dốc.
+ Phương pháp: đào hố thành hàng theo đường đồng mức với kích thước hố 30 x 30 x 30 cm
+ Thời gian tiến hành đào hố trước khi trồng thích hợp nhất là 15 – 20 ngày, lấp đất đầy hố bằng lớp đất mặt tơi xốp trước khi trồng từ 15 – 20 ngày
– Phân bón lót
Bón lót bằng phân chuồng hoai mục trộn đều với đất tơi xốp
▼ Kỹ thuật trồng cây Vối
+ Tháo bỏ lớp nilon bầu đất sau đó nhẹ nhàng đặt xuống hố trồng đã đào từ trước đó
+ Lấp đất nhẹ nhàng, nén chặt đất xung quanh lại
+ Tưới đủ nước cho cây vối
+ Vối là loài cây ưa nắng nên vị trí trồng bắt buộc phải thường có ánh nắng
+ Cây Vối có thể trồng chậu để sử dụng lá, chậu trồng cây tối thiểu có đường kính 0,4m
