Xà cừ còn có tên gọi khác là cây Sọ khỉ, có nguồn gốc từ Vùng Nhiệt đới Châu Phi. Hiện nay cây xà cừ được trồng phổ biến tại Việt Nam. Nhờ có tán rộng nên được trồng lấy bóng mát tại nhiều trường học, công viên, đường phố….
1. Giới thiệu chung cây Xà cừ
– Tên phổ thông: Xà cừ
– Tên khác: Sọ khỉ, Quả gỗ
– Tên khoa học: Khaya senegalensis
– Họ thực vật: Meliaceae (họ Xoan)
– Nguồn gốc: có nguồn gốc tại khu vực trải dài rộng khắp. Nó mọc tự nhiên ở Bénin, Burkina Faso, Cameroon, Cộng hòa Trung Phi, Tchad, Bờ Biển Ngà, Gabon, Gambia, Ghana, Guinée, Guinea-Bissau, Mali, Niger, Nigeria, Sénégal, Sierra Leone, Sudan, Togo, và Uganda.
2. Đặc điểm cây Xà cừ
▼ Đặc điểm hình thái cây Xà cừ
– Là cây thân gỗ lớn cao từ 30-40m, đường kính thân 0.8-2m
– Vỏ cây có màu xám nâu. Thân trơn, vỏ nhẵn khi còn non, lúc già hình thành những vảy đen, nứt hình đồng tiền khoanh tròn như cái sọ bong tróc ra khỏi thân
– Xà cừ có nhiều cành nhánh tỏa ra các hướng tạo tán lá xòe rộng 10-15m, cành non có xu hướng cong xuống
– Lá dạng kép lông chim 1 lần chẵn, các lá chét có hình xoan dài 6-12cm, rộng 3-5cm, mép lá nguyên và bề mặt xanh nhẵn
– Cây có cụm hoa chùm tán mang những hoa nhỏ có 4 cánh màu trắng dính với nhau, hoa nở vào tháng 4-5 hàng năm
– Khi tàn thì hình thành những quả nang nhỏ, lúc chín quả có vỏ màu nâu xám, cứng và dày, lúc chín bung thành 4 mảnh để phát tán hạt.
▼ Đặc điểm sinh thái, sinh lý cây Xà cừ
– Xà cừ là cây ưa sáng, có tốc độ sinh trưởng và phát triển rất nhanh
– Nó được trồng bằng hạt. Hạt nảy mầm rất khỏe, cây non dễ chăm sóc
– Phát triển tốt trên nhiều loại đất khác nhau, đặc biệt thích hợp với đất cát ven biển
– Thích nghi dễ dàng với điều kiện khô hạn của nhiều vùng đồi núi…
– Là loại cây ít bị sâu bệnh hại phá hoại, chỉ trừ một vài loài sâu, bọ cánh cứng. Ngoài ra cây còn bị nhiễm loại vi khuẩn Xanthomonas khaye gây nên các hiện tượng u bướu chảy nhựa
3. Tác dụng của cây Xà cừ
– Xà cừ có thể được gây trồng rộng rãi để làm cây xanh đường phố, cảnh quan công viên, cây xanh che bóng tại các trường học,…
– Gỗ có lõi màu đỏ nhạt, là loại gỗ tốt được sử dụng để đóng tàu thuyền, làm đồ mộc gia dụng,…
– Toàn bộ các bộ phận của cây: thân, vỏ, lá, quả đều có tác dụng chữa bệnh rất tốt
– Lá cây xà cừ chiết xuất tinh dầu để làm thuốc giảm đau rất tốt
– Hạt xà cừ có chứa tới 67% dầu béo và axit olic nên được sử đụng để chế biến dầu ăn, ép hạt lấy nước làm dầu đánh cá rất hiệu quả
4. Lưu ý kỹ thuật chăm sóc cây Xà cừ con
– Tưới nước đủ ẩm vào sáng sớm và chiều tối cho cây: khi cây còn nhỏ mỗi ngày tưới 2 lần, lúc lớn thì 1 lần/ngày hoặc 2 ngày/1 lần
– Cách 15 ngày làm cỏ phá váng 1 lần cho cây con
– Cần tạo dàn che bóng cho cây với tỷ lệ che phủ khác nhau từ 30 – 50 % đến khi cây con bén rễ thì tháo dỡ dần dàn che ra
– Khi cây con đạt chiều cao khoảng 10–15 cm thì tiến hành đảo bầu nhằm tránh tình trạng rễ xuyên qua túi bầu
– Xếp các cây có cùng chiều cao với nhau để thuận tiện cho chăm sóc hoặc bón thúc
– Bón thúc cho những cây có độ sinh trưởng kém bằng Urê hoặc Sunfát đạm với liều lượng là 0,25 gram, sau khi bón thúc phải tưới nước lại
– Trước khi xuất vườn từ 2–4 tuần thì ngừng hẳn việc tưới nước và bón phân. Giảm lượng nước tưới để hãm cây lại, nhằm mục đích giúp cây con cứng cáp, làm quen dần với điều kiện khó khăn khi đem trồng
– Tổng thời gian nuôi cây con trong vườn ươm là từ 6–8 tháng
– Chờ cây có chiều cao tối thiểu 35cm, đường kính cổ rễ đạt từ 3–4mm thì có thể đem xuất vườn
– Nếu tạo cây trồng ven đường hoặc trồng cây cảnh tại các trường học, sân vườn, khuôn viên,.. thì phải ươm trong bầu có kích thước lớn hơn và thời gian nuôi dưỡng trong vườn ươm trên phải trên 12 tháng
