Sao đen là cây công trình dễ tìm thấy ở các tỉnh thành của Việt Nam vì đặc điểm lớn nhanh, ít sâu bệnh, cây cho bóng tốt, tán lá xanh cao trên 5 m. Cây thích hợp nhất với đất phù sa và sét pha cát của vùng Đông Nam Bộ, cây cũng phát triển khá tốt trong vùng đất đỏ bazan với độ pH từ 4,5-5.
1. Giới thiệu chung về cây Sao đen
– Tên thường gọi: Sao đen
– Tên gọi khác: Cây sao, Sao cát, Sao bã mía, Sao nghệ
– Tên khoa học: Hopea odorata
– Họ thực vật: Dipterocarpaceae (họ Dầu)
– Nguồn gốc: loại cây này có nguồn gốc ở một vùng rộng lớn là Ấn Độ, Bangladesh, Campuchia, Lào, Malaysia, Myanma, Thái Lan và Việt Nam.
2. Đặc điểm cây hoa Sao đen
▼ Đặc điểm hình thái cây Sao đen
– Là cây gỗ lớn thân thẳng, thuôn dài, cao từ 20 – 30m. Trong điều kiện thích hợp có thể cao tới 35m
– Thân cây có những lằn nứt dọc theo sớ, màu đen. Lõi gỗ bên trong có màu hơi nâu hơi đỏ
– Tán lá rậm có hình chóp, cành nhánh to, dài, mọc thẳng đứng
– Lá Sao đen có hình trái xoan, thuôn, đáy tròn và đỉnh nhọn ngắn. Lá dài từ 7-17 cm, rộng từ 5-9 cm. Mặt trên lá có màu xanh bóng, mặt dưới mịn màu xanh nhạt hơn. Gân chính rõ, với khoảng 7-10 đôi gân phụ. Nách gân của đáy lá có các túm lông nhỏ.
– Hoa nhỏ, màu trắng, hình ngôi sao. Hoa mọc thành chùm khoảng 11-12 nhánh, mỗi nhánh có từ 4-6 hoa nhỏ
– Quả có 2 cánh do lá dài và có lông rất mịn, dài 3–6 cm rộng 0,5–0,7 cm. Lúc non có màu xanh nhạt, lúc già có màu nâu.
▼ Đặc điểm sinh lý, sinh thái cây Sao đen
– Loài cây này ưa đất ẩm, đất sâu dày. Cây sống thích hợp nhất trên đất phù sa và sét pha cát của vùng Đông Nam Bộ, cây cũng phát triển khá tốt trong vùng đất đỏ bazan với độ pH từ 4,5-5.0.
– Lúc còn nhỏ là cây chịu bóng nhưng khi được 3-4 tuổi thì lại là cây ưa sáng
– Nếu đem Sao đen trồng ở vùng đất lạnh thì nó có thể phát triển bình thường về chiều cao và đường kính thân nhưng sẽ ít ra hoa đậu quả hơn.
– Sao đen sinh trưởng thuận lợi ở khu vực nhiệt đới ẩm có hai mùa mưa và mùa khô rõ rệt như Việt Nam, Lào, Campuchia…
– Cây thường ra hoa vào tháng 2-3 và đậu quả vào tháng 4-7 hàng năm
3. Cây Sao đen có những công dụng gì?
– Sao đen được trồng chủ yếu để lấy gỗ. Gỗ có màu vàng nhạt, hơi xám hoặc hơi đỏ, dác có màu sáng hơn. Đây là gỗ thuộc loại gỗ quí, không mối mọt nên thường dùng trong xây dựng, đóng đồ đạc, làm sàn nhà, tà vẹt, đóng toa xe, tàu đi biển.
Bên cạnh đó gỗ sao đen được ngư dân miền Tây Nam Bộ rất ưa chuộng. Đây là nguyên liệu dùng để đóng tàu, thuyền, phà qua sông…
– Cây thường được trồng thành rừng, là cây công trình trồng lấy bóng mát cho đô thị, đường phố, xí nghiệp, nhà máy… giúp thanh lọc không khí và cải tạo cảnh quan
– Nhựa Sao đen được dùng làm véc ni, xảm thuyền và dùng trong công nghiệp sơn. Ở Ấn Độ nhựa cây còn được dùng làm thuốc cầm máu
– Vỏ cây có nhiều tanin (lên tới 15%) nên được dùng làm thuốc chữa đau răng, viêm lợi, áp xe, làm răng bền… Ở một số nơi người ta dùng vỏ ăn trầu thay cho vỏ chay.
4. Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây Sao đen
– Khi cây sao đen con đủ tiêu chuẩn thì có thể đem đi trồng. Cụ thể: cây được 1 năm, chiều cao 1-1,2m, đường kính cổ rễ 0,4-0,5cm
– Thời vụ trồng Sao đen thích hợp nhất là vào trước mùa mưa, tức là từ tháng 5 đến tháng 7
– Để trồng rừng thì nên chọn các dải đất sâu, mát, trong các rừng thứ sinh nghèo kiệt hoặc rừng sau khai thác. Bạn có thể xử lý thực bì theo đám, theo băng hoặc toàn diện tuỳ theo phương thức trồng cây
– Ở vùng Đông Nam Bộ, khi trồng cây theo phương thức xử lý toàn bộ thực bì thì nên chọn muồng đen làm cây bạn, đậu tràm làm cây phù trợ để đạt kết quả tốt hơn. Trồng kết hợp theo phương thức này, Sao đen sẽ sinh trưởng và phát triển rất mạnh.
– Mật độ trồng rừng thường từ 400-500 cây/ha, khoảng các giữa hàng với hàng là 5-6m, cây cách cây là 4m. Kích thước hố trồng nên vào khoảng 40cm x 40cm x 40cm.
– Trong 3 năm đầu sau khi trồng cây, tiến hành chăm sóc 2-3 lần/năm với công việc chủ yếu là phát dọn cỏ dại , vun gốc vào đầu và cuối mùa mưa
– Sau 8-10 năm trồng thì cần tỉa thưa lần đầu để mở tán cho cây
